LiveLeak liet de keuze aan de kijker, hoe gruwelijk ook (2024)

Videoplatform Met LiveLeak wilde Hayden Hewitt de media opnieuw vorm geven. Deze maand gaf hij er de brui aan. „We deden wat moest, we lieten jou kiezen.”

• Auteurs
  • Jan Daalder
• Gepubliceerd op22 mei 2021
• Leestijd4 minuten

Van een vriend krijgt Max Stellinga (21) op een dag een linkje van LiveLeak.com toegestuurd. „Moet je kijken.” Het blijkt te gaan om een filmpje van een vrouw uit Den Haag die net door een vrachtwagen is overreden, de beelden zijn erg grafisch. „Ik draaide me meteen om”, vertelt Stellinga. „Ik zat wel eens op LiveLeak, maar dat soort dingen hoef ik echt niet te zien.”

Het is slechts één voorbeeld van het soort materiaal waarin LiveLeak grossierde. Met zo’n twintig miljoen maandelijkse bezoekers was de website een stuk kleiner dan andere sites als YouTube (twee miljard) en Vimeo (negentig miljoen). Toch werd de website geregeld wereldnieuws: van video’s van de executie van Saddam Hoessein of de onthoofding van journalist James Foley door Islamitische Staat, tot Fitna, de spraakmakende film van Geert Wilders uit 2008. Daarnaast stonden er op LiveLeak filmpjes op van ongelukken zoals in Den Haag, overvallen en martelingen.

Deze maand trokken de eigenaren de stekker eruit, al is niet geheel duidelijk waarom. Door de controversiële inhoud lag de website geregeld onder vuur en ook teruglopende advertentie-inkomsten lijken een rol te hebben gespeeld. In bijna vijftien jaar heeft LiveLeak een reputatie weten op te bouwen die groter was dan het aantal kijkers deed vermoeden.

Voor LiveLeak-bezoeker Max de Borst (20), waren het beelden uit de oorlogen in Afghanistan en Irak die hem naar het platform trokken. Niet dat hij vaak ‘combat war footage’ intikte op de website, „echt niet maandelijks”, vertelt hij. Meestal zocht hij filmpjes op na het kijken van oorlogsfilms. „Na afloop zit ik dan nog op de bank en zit ik zo een uur filmpjes te kijken, uit nieuwsgierigheid. Zo’n oorlogsfilm is niet echt, ik wil dan weten hoe het er daadwerkelijk aan toegaat. Dat zie je niet op het NOS-journaal.”

Zo is er het filmpje van een sluipschutter die een camera op zijn geweer monteert om met de wereld te delen hoe hij van een afstand tientallen Amerikaanse soldaten neerschiet. Of beelden waarop de Taliban laten zien hoe ze een Amerikaans konvooi in een hinderlaag lokken. „Maar ja, dan klik je door en dan stuit je op IS-filmpjes waarin mensen gemarteld worden of opnames van terroristische aanslagen, dat is wel iets anders”, vertelt De Borst.

Ook Stellinga keek geregeld rond op LiveLeak: vooral beelden van beveiligingscamera's van overvallen, vaak in Brazilië of het Midden-Oosten, soms heftige verkeersongelukken met flink wat bloed.

Zo stuitte hij een paar jaar geleden ook op een onthoofding van IS. „Dat is naar om naar te kijken, maar ergens ook goed: dan pas zie je pas hoe bruut deze wereld soms is. Al is er natuurlijk ook een groep mensen die daar een kick van krijgen.”

In 2007 zei mede-oprichter van LiveLeak Hayden Hewitt – een potige veertiger uit Manchester, kaal, ringbaardje, een tatoeage op zijn arm – over de heftigheid van een deel van het materiaal op LiveLeak: „We zeggen: kijk, dit gebeurt allemaal, dit is het echte leven, dit gebeurt er, we gaan het laten zien.”

In een recente, op YouTube verschenen video vertelt Hewitt, de enige LiveLeak-er die in het openbaar verschijnt, in een monoloog doorspekt met veel ‘f*ck’ en ‘f*cking’, dat hij nog steeds overtuigd is van het motto van LiveLeak: ‘Redefining the media’. „Als mensen tegen me zeggen dat ik een hele generatie bedorven hebt, dan praat je tegen de verkeerde persoon. I don’t f*cking care”, zegt Hewitt. „We deden wat moest: we brachten het naar buiten en lieten jou kiezen.”

Onder druk van de buitenwereld werd het verspreiden van IS-propaganda uiteindelijk verboden op LiveLeak, al bleef nog steeds veel geoorloofd. Zo bleven de beelden van de moord op twee Amerikaanse journalisten in 2015 wel op de site staan.

‘Redefining the media’

Dat LiveLeak een zekere aantrekkingskracht had, hoeft niet te verbazen. „Iedereen die onderdeel geweest is van een nieuwsgebeurtenis en dat vervolgens op tv of in de krant heeft gezien, weet dat de media een incompleet beeld schetsen”, vertelt Mark Deuze, hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. „Door social media en websites als LiveLeak weet iedereen dat nu, maar het is goed om bewust te zijn dat filmpjes op LiveLeak ook uit hun verband worden gerukt. Is het een filmpje van een beschieting van Gaza van gisteren of van Aleppo uit 2014?

Volgens Deuze raken steeds meer mensen bedreven in het vinden van informatie online. Leidt blootstelling aan al dat oorlogsgeweld, of erger, terrorisme of marteling dan niet tot radicalisering? Of worden we er murw voor en gevoelloos door? „Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van geweld in bijvoorbeeld films of games”, zegt Deuze, „en de resultaten zijn niet eenduidig. Sommige mensen worden daar juist nóg pacifistischer of meer empathisch van. Het hangt heel erg van iemands persoonlijkheid af: als iemand geweld, bloed en moord al heel gaaf vindt, dan wordt dat inderdaad niet minder door extreme filmpjes op LiveLeak.”

Commerciëler

Ergens vindt Deuze het wel jammer dat LiveLeak niet meer bestaat. Het internet wordt volgens hem commerciëler, megabedrijven als Facebook en Google maken er steeds meer de dienst uit.

Op Instagram en YouTube wordt alles wat niet ‘vanilla’ [onbewerkt, origineel, red.] is weggefilterd, wat weinig ruimte laat voor subversieve content: „Het rare, maffe en ook schokkende, geweld, naakt en copyrightschending”, vertelt Deuze. „Het oude internet, met rare sites als LiveLeak en Usenet-groepen, bestaat nog wel, maar heeft net als radio een soort cultstatus met een vaste schare fans. Godzijdank zijn nog rare mensen die een plek hebben om te experimenteren!”

Tegendraadsheid hoort erbij, zeker op het internet, zegt Deuze. „Maar de prijs van die tegendraadsheid is dat je soms dingen tegenkomt die niet oké zijn, maar dat gebeurt ook in het echte leven.” Stellinga heeft gemengde gevoelens: „Ik hecht geen emotionele waarde aan LiveLeak, ik lig er niet van wakker. Maar ik vind het wel jammer dat zo’n old school site verdwijnt.”

De makers van LiveLeak hebben inmiddels een nieuwe website voor video’s opgezet. Met een andere naam én met enkele restrictieve contentregels: geen geweld, geen seks, geen terrorisme, geen haatzaaien en inderdaad, ook geen gore meer. Hewitt: „De wereld verandert, het internet verandert, mensen veranderen, alles is nu anders. I don’t f*cking like it.”